Olej do widelca?
Stosowane w zawieszeniach motocyklowych płyny amortyzatorowe to właściwie oleje hydrauliczne, ale o nieco zmodyfikowanych właściwościach. Od olejów stosowanych w amortyzatorach samochodowych różnią się zawartością modyfikatorów tarcia.
Różnica pomiędzy pracą widelca przedniego w motocyklu a pracą amortyzatora samochodowego polega na przenoszeniu nie tylko sił osiowych, ale także sił poprzecznych, z powodu czego występuje tam tarcie. Płyny do widelców przednich mają więc zmniejszać tarcie między tulejkami i rurami widelca. Dodatkową rolą jest także zabezpieczenie wszystkich elementów metalowych przed korozją.
Główną funkcją oleju w zawieszeniu jest ponadto skuteczne tłumienie drgań. W tym przypadku kluczową właściwością jest jego lepkość oraz jej zmiany wraz ze zmianą temperatury. Lepkość płynu jest zależna od typu widelca motocyklowego (w odwróconych, czyli typu upside-down, są stosowane niższe klasy lepkości) i dobrana do konkretnej konstrukcji wewnętrznej, czyli zaworów i kanalików.
Dla opisu parametrów płynów amortyzatorowych stosowanie klasyfikacji lepkości SAE J300 (SAE 5W, 10W) czyli klasyfikacji utworzonej dla olejów silnikowych nie jest najszczęśliwsze, ponieważ pracują w innych temperaturach. Klasyfikacja ISO, typowa dla olejów hydraulicznych, opisująca lepkość w temp. 40°C byłaby korzystniejsza (precyzyjniejsza) i jest stosowana przez coraz większą liczbę producentów przednich widelców i amortyzatorów tylnych oraz płynów do nich.
Chcąc zobrazować trudność w porównaniu różnych olejów amortyzatorowych, klasyfikowanych wg SAE J300, porównać można kilka produktów których producenci wydają się stosować inne skale. Dla przykładu Maxima RFF 7wt ma w temp. 100°C wyższą lepkość niż Spectro 10wt, natomiast w 40°C wyższą lepkość ma Spectro 10wt. Z kolei Silkolene RSF 7.5 ma wyższą lepkość niż Showa SS-8 10wt i w 40°C i w 100°C. Powyższe porównanie nie jest oceną, a tylko zestawieniem oznaczeń z etykiet i wartości lepkości kinematycznej w temperaturach 40°C i 100°C.
Olej do zawieszenia jest oznaczany klasyfikacją SAE, ponieważ użytkownicy ją znają i są przyzwyczajeni do tych klas oraz do myślenia o tym oleju, jak o oleju silnikowym. System wagowej klasyfikacji SAE („wt” od weight) ma bardzo szeroki i nieokreślony zakres lepkości a czasem nawet nie obejmuje zakresów lepkości, wymaganych przez najbardziej zaawansowane zawieszenia motocyklowe.
Oleje w amortyzatorach podczas intensywnej pracy nagrzewają się i spada ich lepkość. Postęp technologiczny polega na uzyskaniu stabilnych parametrów pracy przedniego widelca i amortyzatorów tylnych bez względu na temperaturę pracującego oleju. Spadek lepkości powoduje mniejsze tłumienie, zawieszenie jest coraz bardziej miękkie, a w skrajnych przypadkach pojawia się nawet zjawisko zanikania tłumienia. Zmiana parametrów pracy zawieszenia nie jest więc korzystna dla kierującego motocyklem, dlatego dąży się do jak najmniejszej wrażliwości płynu amortyzatorowego na wzrost temperatury, co jest zobrazowane wysokim wskaźnikiem lepkości (im wyższy ten wskaźnik, tym mniej spada lepkość przy rozgrzewaniu się oleju).
Niektóre płyny do zawieszeń motocyklowych mają tak wysokie wskaźniki lepkości, że producenci wprowadzili tabele przeliczeniowe, pozwalające na dobór odpowiedniej lepkości płynu.
Standardowe płyny do zawieszeń | Silkolene RSF | ||||||
| lepkość w mm2/s |
|
| lepkość w mm2/s |
| ||
| 40°C | 100°C | wskaźnik lepkości |
| 40°C | 100°C | wskaźnik lepkości |
FORK OIL 2,5W | 15 | 3,5 | 112 | RSF 2,5 | 13,6 | 5,34 | 409 |
FORK OIL 5W | 18 | 4 | 121 | RSF 5 | 24,1 | 8,56 | 372 |
FORK OIL 7,5W | 24 | 4,9 | 131 | RSF 7,5 | 35,1 | 10,92 | 322 |
FORK OIL 10W | 36 | 6,4 | 130 | RSF 10 | 47,4 | 13,69 | 303 |
FORK OIL 15W | 57,1 | 8,3 | 116 | RSF 15 | 93,1 | 19,5 | 235 |
Z tabeli można odczytać, że Silkolene RSF 7,5 ma w 40°C lepkość równą 35,1 mm2/s, co odpowiada lepkości standardowych olejów Fork Oil 10W (Medium). Z kolei wraz ze wzrostem temperatury lepkość spada wolniej. Podobnie Silkolene RSF 10 w 40°C ma lepkość równą 47,4 mm2/s, co jest wartością zbliżoną do Fork Oil 15W, natomiast wraz ze wzrostem temperatury jego lepkość spada wolniej niż w przypadku innych produktów. Wymiana w widelcu oleju Fork Oil 10W Medium na RSF 10 spowoduje, że zawieszenie będzie nieco „twardsze”. Użytkownicy, dopasowując parametry zawieszenia do stylu jazdy, mogą podnieść lub obniżyć lepkość o jedną klasę. Poszczególne oleje RSF o różnych klasach lepkości można ze sobą mieszać, aby uzyskać lepkości pośrednie.