Najczęstszymi objawami zużycia elementów zespołu zawieszenia są wycieki oleju przez uszczelniacze olejowe lub zatarcia powierzchni w wyniku zużycia uszczelniacza przeciwpyłowego, wskutek czego powstają znaczne siły tarcia objawiające się hałasem podczas pracy teleskopów w goleniu, zwiększony – wyczuwalny – luz na łożysku główki ramy lub łożysku teleskopu. Uszkodzenia takie muszą być precyzyjnie zdiagnozowane i wyeliminowane w ramach czynności naprawczych.

Przegląd podstawowy zawieszenia motocykla

Wymiana oleju w przednim zawieszeniu motocykla

Podstawową, lecz często zaniedbywaną czynnością jest okresowa wymiana oleju w układzie przedniego zawieszenia, szczególnie w motocyklach sportowych bądź turystycznych o dużej masie własnej. Olej smarująco-hydrauliczny podlega dużym obciążeniom mechanicznym i cieplnym. Zużycie oleju prowadzi do ograniczonego tłumienia drgań pochodzących od wymuszeń dynamicznych nawierzchni drogi.

Objawami takiej niesprawności są odczuwalne wibracje i drgania przenoszone na kierownicę oraz ramę motocykla (zjawisko to w potocznym języku nazywane jest shimmy). Podczas gwałtownego przyspieszania lub hamowania motocykla może ono prowadzić do utraty stabilności ruchu motocykla i utraty przyczepności opon przedniego i tylnego zawieszenia. Większość użytkowników motocykli nie przestrzega terminów okresowych wymian oleju w przednim zawieszeniu, ograniczając się do jego wymiany wyłącznie w przypadku zaobserwowania wycieków z uszczelniaczy oleju. W takim przypadku najczęstszą diagnozą podawaną przez mechaników jest zużycie uszczelniacza olejowego, jednak stan taki może być także spowodowany bardzo zmniejszoną lepkością dynamiczną oleju w przypadku jego zużycia eksploatacyjnego.

Podczas wymiany oleju w przednim zawieszeniu należy zawsze korzystać z oleju o jakości i lepkości dynamicznej zalecanej przez producenta motocykla. Najczęściej stosowanymi olejami w przednich zawieszeniach typu UPS są oleje o oznaczeniu lepkości 10W, w wyjątkowych przypadkach producenci zalecają także oleje o lepkości 5W, 15W oraz 20W. Niezastosowanie się do zaleceń producenta odnośnie doboru lepkości oleju w przednim zawieszeniu może skutkować nieprawidłowym ustawieniem przedniego zawieszenia, niewłaściwym skokiem teleskopów w goleniach, zmniejszonym tłumieniem drgań, złym prowadzeniem motocykla na zakrętach, a nawet utratą prostoliniowości ruchu motocykla (w przypadku olejów o zbyt dużej lepkości).

Jeżeli olej posiada znacznie mniejszą lepkość dynamiczną niż zaleca producent, występuje duże prawdopodobieństwo wystąpienia wycieków z uszczelniaczy olejowych przedniego zawieszenia. Wycieki takie są najczęściej spowodowane także zbyt mocnym ugięciem przedniego zawieszenia zarówno w warunkach statycznych (podczas transportu motocykla), jak i dynamicznych (zależnych od warunków ruchu).

Sprawdzenie stanu uszczelniaczy olejowych oraz zgarniających (przeciwpyłowych)

Teleskopy pracują w różnych warunkach pogodowych, dlatego należy sprawdzać okresowo stan uszczelniaczy przedniego zawieszenia. O ile trudno jest stwierdzić jednoznacznie stopień zużycia uszczelniacza olejowego, o tyle łatwiej jest sprawdzić stopień zużycia uszczelniacza przeciwpyłowego. Jego zadaniem jest izolowanie uszczelniacza olejowego przed zanieczyszczeniami pochodzącymi z otoczenia motocykla. Zbyt długi okres eksploatacji tego uszczelniacza powoduje pęknięcia, skruszenia lub utwardzenia jego struktury z tworzywa elastycznego. Skutkiem tego zużycia jest niewłaściwe jego przyleganie do powierzchni współpracującej goleni i brak możliwości izolacji zanieczyszczeń absorbowanych przez uszczelniacz olejowy. Niewłaściwa wymiana tego uszczelniacza lub zbyt długi okres jego eksploatacji najczęściej skutkują przyspieszonym zużyciem uszczelniacza olejowego i zanieczyszczeniem oleju, a w skrajnych przypadkach nawet uszkodzeniem teleskopu lub golenia (w przypadku zbyt dużej absorpcji zanieczyszczeń stałych).

Stan uszczelniacza i stopień jego zużycia trudno jest określić na podstawie badań organoleptycznych. Objawem jego zużycia są przede wszystkim wycieki oleju z teleskopu. W tradycyjnych układach zawieszenia uszkodzenie uszczelniacza olejowego można zaobserwować po ilości oleju pozostawianego na ściankach teleskopu, natomiast w zawieszeniu USD wycieki oleju spowodowane uszkodzeniem uszczelniacza są zauważalne przez intensywny wyciek oleju spod krawędzi prowadzących w goleniach.

Zużycie panewek zawieszenia motocykla

Do najczęściej spotykanych objawów zużycia panewek teleskopu należą hałas emitowany podczas pracy przedniego zawieszenia w obrębie ich zamocowania oraz luz występujący między teleskopem a goleniem. W większości typów przedniego zawieszenia w teleskopie znajdują się dwie panewki – jedna zamocowana na końcu rury wewnętrznej teleskopu (lagi), a druga w goleni w pobliżu jej zakończenia tuż pod uszczelniaczem olejowym. Panewki pokrywane są specjalną powłoką teflonową (przeciwzużyciową). Zużycie eksploatacyjne panewek zawieszenia objawia się znaczącym ubytkiem powierzchniowym warstwy wierzchniej materiału ochronnego, jej zniekształceniem lub pęknięciem.

Sprawdzenie sprężyny tłumiącej motocykla

Podczas inspekcji porównuje się długość sprężyny w stanie swobodnym zgodnie z zaleceniami i danymi kontrolnymi producenta. Jeśli wartość pomiarowa znacznie różni się od wartości zalecanej przez producenta, sprężynę tłumiącą należy wymienić.

Przegląd rury wewnętrznej teleskopu (lagi)

W celu zwiększenia odporności na zużycie cierne laga najczęściej jest pokrywana powierzchniowo chromową warstwą ochronną, która zmniejsza tarcie wewnętrzne w oleju, ogranicza występowanie tarcia mieszanego oraz zwiększa odporność powierzchni na korozję. Stan techniczny lagi ocenia się na podstawie obserwacji wzrokowej, czy na jej powierzchni prowadzącej nie występują ślady wytarcia, pęknięć, rys lub odkształceń pokolizyjnych. Laga w części pracującej nie może posiadać na powierzchni wżerów, odprysków, zarysowań oraz przetarć powłoki ochronnej. Różnego rodzaju uszkodzenia w części roboczej mogą prowadzić do wycieków oleju przez uszczelniacz olejowy oraz do szybszego zużycia uszczelniacza, panewek i innych elementów amortyzatora. Symetryczność lagi można sprawdzić za pomocą tokarki i czujnika zegarowego. W tym celu należy zamocować rurę w uchwycie tokarki i podczas jej ruchu przesuwać trzpień czujnika zegarowego na jej powierzchni. Znaczne wychylenia wskazówki czujnika zegarowego świadczą o uszkodzeniu lagi lub zmianie jej kształtu w przekroju poprzecznym. Jeżeli w części roboczej lagi występują nieznaczne odpryski powłoki ochronnej bądź delikatne powierzchniowe rysy wzdłużne w miejscach mocowania lag w półkach przedniego zawieszenia – nie ma konieczności ich wymiany. Takie uszkodzenia powierzchniowe są dopuszczalne, ponieważ nie wpływają w sposób znaczący na bezpieczeństwo ruchu i komfort jazdy.

Kontrola rury zewnętrznej przedniego zawieszenia motocykla (goleni)

Metodyka kontroli stanu technicznego goleni jest bardzo podobna do procedury sprawdzania lag. Jeżeli na powierzchni goleni występują głębokie rysy, znaczne ubytki powierzchni roboczej oraz widoczne zniekształcenia kształtu, to goleń należy wymienić lub podać regeneracji.