Dlaczego należy wymieniać olej
Raven Media – Maciej BlumBez względu na to, którą grupę motocyklistów popieramy – czy zwolenników wymiany oleju bezpośrednio po zakończonym sezonie, czy też tuż przed rozpoczęciem nowego – jedno jest pewne: tylko regularna wymiana tego środka smarnego jest gwarantem właściwej eksploatacji silnika i układu napędowego w długim okresie i w każdych warunkach. Do tego niezmiernie ważny jest również sam dobór odpowiedniego oleju do motocykla.
- W większości przypadkow oleje motocyklowe służą do smarowania nie tylko silników, ale całego układu napędowego, a także mokrego sprzęgła.
- Pierwszy etap doboru odpowiedniego oleju jest uzależniony od konstrukcji silnika.
- Olej składa się z bazy olejowej i pakietu dodatków, które decydują o jego właściwościach.
- Dziś widoczna jest tendencja do obniżania klas lepkościowych oljów w celu zmniejszenia strat w silnikach.
Choć motocykle mają dużo mniejszą masę niż samochody, do tego zazwyczaj mniejsze i słabsze silniki, to jednak przeznaczone do nich oleje silnikowe muszą nierzadko mierzyć się ze znacznie poważniejszymi wyzwaniami. Przede wszystkim oleje do motocykli służą do smarowania nie tylko silników, ale całego układu napędowego, a także mokrego sprzęgła. Muszą być odporne na dużo wyższe temperatury, wynikające z ponad dwukrotnie większych prędkości obrotowych silnika, zwiększonego stopnia sprężania, chłodzenia mokrego sprzęgła i dodatkowego natrysku na najbardziej gorące części silnika, czyli denka tłoków oraz ścianki cylindrów. Standardowo oleje motocyklowe muszą też zapewniać odpowiedni poziom lepkości przy różnych temperaturach. Dlatego też, pomimo podobnych właściwości i często również podstawowych parametrów, do motocykli nie wolno używać olejów samochodowych. Może to przyczynić się nie tylko do pogorszenia osiągów i skrócenia żywotności samej jednostki napędowej, ale również innych podzespołów układu napędowego, w tym np. sprzęgła (stosowane w olejach samochodowych dodatki mogą spowodować tzw. poślizg sprzęgła, który może prowadzić do spalenia okładzin tarcz sprzęgła).
Istotna konstrukcja silnika
Aby olej skutecznie chronił wszystkie elementy silnika oraz inne podzespoły układu napędowego, musi mieć ściśle określone parametry. Idealnym rozwiązaniem jest dokładne stosowanie się do wskazań producenta, który dokładnie precyzuje, jaki olej powinno się używać do danego modelu motocykla, co jednak nie oznacza, że jesteśmy zmuszeni do stosowania konkretnej marki oleju. Istotne są bowiem odpowiednie klasy jakościowe oleju, które definiują, jakie właściwości posiada dany środek smarny i do jakich typów silników może być wykorzystywany.
Pierwszy etap doboru odpowiedniego oleju jest uzależniony od konstrukcji silnika. Inne bowiem parametry będą miały oleje do silników chłodzonych powietrzem, a inne do silników chłodzonych cieczą. W tym pierwszym przypadku olej będzie miał do czynienia przede wszystkim z wyższymi temperaturami, ale również szerszym zakresem temperatur, co może utrudniać odpowiednie odprowadzanie ciepła i powodować gromadzenie się niepożądanych osadów. Dlatego też oleje do silników chłodzonych powietrzem muszą charakteryzować się wyższą stabilnością termooksydacyjną i lepiej utrzymywać osady w zawiesinie.
Różne są także oleje (ich skład oraz użyte dodatki) do silników dwusuwowych (2T) i czterosuwowych (4T) – absolutnie nie powinno się ich stosować zamiennie. W przypadku silników 2T olej trafia do komory spalania razem z paliwem i po odparowaniu paliwa osadza się na powierzchniach metalowych, tworząc film olejowy, który zapewnia odpowiednie smarowanie. Dlatego też baza oraz dodatki do oleju przeznaczonego do tego typu silników muszą zapewniać z jednej strony odpowiednie smarowanie, a z drugiej także łatwość całkowitego spalania, która jest istotna z punktu widzenia żywotności jednostki napędowej.
Również oleje przeznaczone do smarowania mokrego sprzęgła muszą charakteryzować się odpowiednimi właściwościami, które uzyskuje się w wyniku stosowania specjalnych modyfikatorów tarcia.
Klasy lepkości
Różna konstrukcja silnika wprost nakazuje stosowanie odpowiednich rodzajów olejów, jednak nawet w ramach tego samego typu jednostki napędowej dostępne są różne rodzaje środków smarnych, które charakteryzują się inną klasą lepkości. Parametr ten w skrócie definiuje zdolność oleju do przepływu przy różnych temperaturach. Im wyższa jest klasa lepkości oleju, tym grubszy będzie film olejowy i większe obciążenia będzie on w stanie wytrzymać. Jednocześnie jednak przy niższych temperaturach taki olej będzie miał gęstszą konsystencję, co będzie oznaczało większą trudność w dotarciu do wszystkich zakamarków silnika. Olej o niższej lepkości ułatwi natomiast rozruch zimnego silnika i zapewni znacznie szybsze smarowanie całego układu, jednak jego stosowanie będzie się wiązało z możliwością przenoszenia niższych obciążeń.
MOŻE ZAINTERESUJE CIĘ TAKŻE
.jpg)
Bez dodatków ani rusz
Efektem ścisłej współpracy producentów motocykli z koncernami naftowymi są produkty o tak dopracowanej formulacji, by jak najlepiej zabezpieczały silnik przed działaniem wszelkich niekorzystnych czynników zewnętrznych. Nie wszystko da się jednak przewidzieć, dlatego wciąż w finalnych olejach stosuje się różnego rodzaju dodatki poprawiające określone właściwości środka smarnego.
Jednym z głównych zadań dodatków jest ochrona silnika przed nadmiernym jego zanieczyszczeniem – różnego rodzaju drobinki brudu mogą się bowiem odkładać w kanałach olejowych, misce olejowej oraz różnych zagłębieniach, np. w rowkach pierścieni tłokowych. Funkcję czyszczącą pełnią tzw. dodatki dyspergujące, których głównym zadaniem jest wypłukiwanie zanieczyszczeń i doprowadzanie ich do filtra oleju. Kolejna grupa dodatków chroni przed nadmierną kondensacją pary wodnej, która może być szczególnie niebezpieczna w przypadku długo nieużywanych motocykli.
Inne dodatki (np. dwusiarczek molibdenu) przyczyniają się do zmniejszenia tarcia, zabezpieczenia, a nawet odbudowy powierzchni trącej w silniku i skrzyni biegów, łatwiejszego rozruchu i lepszego smarowania przy niskich temperaturach, a nawet do mniejszego zużycia paliwa. Osobną grupę dodatków stanowią produkty, które zapewniają skuteczne smarowanie silnika, sprzęgła oraz przekładni w mocno wysilonych maszynach, a więc głównie sportowych motocyklach, które są wykorzystywane w dużej mierze do ekstremalnej jazdy.
Warto jednak pamiętać, że nie zawsze stosowanie dodatków olejowych na własną rękę jest dobrym rozwiązaniem. Dodatki, które mają wpływ na zmianę lepkości oleju, mogą finalnie negatywnie odbić się na pracy np. skrzyni biegów bądź sprzęgła.
Oleje przyszłości
Obecnie wśród najpopularniejszych na rynku motocykli z 4-suwowymi silnikami dominują oleje semisyntetyczne, a także, coraz częściej, oleje hydrosyntetyczne. Coraz mniejszy jest natomiast udział produktów pochodzenia mineralnego. Jeśli natomiast chodzi o klasę lepkości, to najpopularniejsze są oleje 10W-40, choć są też producenci, którzy zalecają już stosowanie olejów o klasie 10W-30.
I to właśnie tendencja do obniżania klas lepkości będzie dominowała w najbliższej przyszłości, co jest następstwem coraz bardziej surowych norm emisji spalin, jakie muszą spełniać współczesne motocykle. Nowe formulacje olejów mają zapewniać lepszy rozruch i niższe spalanie, a przy tym taką samą ochronę wszystkich podzespołów silnika przed szybszym zużyciem. Szacuje się, że już niebawem popularne staną się oleje o klasie lepkości 5W-40, a nawet 5W-30.
Cały czas też producenci olejów i motocykli ściśle ze sobą współpracują nad nowymi środkami smarnymi, których zadaniem jest zapewnienie odpowiedniego poziomu ochrony przy coraz mocniejszych jednostkach napędowych oraz coraz bardziej wyśrubowanych normach emisji zanieczyszczeń.
